Rodzajniki hiszpański – określone i nieokreślone + ćwiczenia
Rodzajniki – hiszpański lío (chaos, zamęt), czyż nie? El czy la? A może un? Może jednak żeński? Tylko określony czy nieokreślony? Dziś rozprawimy się z rodzajnikami. Dowiesz się, jak rozpoznać, kiedy rzeczownik jest rodzaju męskiego, kiedy żeńskiego, a także kiedy używać rodzajników określonych, a kiedy nieokreślonych. Dzięki temu nabierzesz płynności w posługiwaniu się językiem hiszpańskim w mowie. Ruszamy!
Rodzajniki hiszpański – męski czy żeński?
Rodzajniki to te małe części mowy, które pojawiają się tuż przed rzeczownikami i informują nas o rodzaju i liczbie rzeczownika. W języku hiszpańskim każdy rzeczownik przybiera rodzaj męski lub żeński.
Oprócz rodzaju będziemy musieli zdecydować o tym, czy użyć rodzajnika określonego czy nieokreślonego. O tym za chwilę!
Jak stwierdzić, czy rzeczownik ma rodzaj męski czy żeński?
Wiele rzeczowników ma przypadkowy rodzaj, ALE jest kilka zasad, które nam pomogą nawigować w tym świecie. W poniższej tabelce znajdziesz końcówki rzeczownika, które powiedzą Ci, że rzeczownik będzie miał rodzaj męski lub żeński. Oczywiście znajdzie się kilka wyjątków, ale te zasady sprawdzają się w 90% przypadków.
| MASCULINO 👦 (rodzaj męski) | FEMENINO 👩 (rodzaj żeński) |
|---|---|
| – o el libro 📚 el pelo 👩🦱 el ojo 👁️ | – a la casa 🏘️ la cama 🛏️ la fresa 🍓 wyjątek: el* día |
| – consonante (pero terminaciones -d, ión son femeninas) el corazón ❤️ el árbol 🌳 el móvil 📱 el amor 💑 wyjątek: la* flor | – d la ciudad 🏙️ la actividad la pared |
| – aje el viaje 🧳 el tatuaje ✒️ el paisaje 🖼️ | – ión la lección 👩🏫 la canción 🎶 |
| – ama, ema, oma el problema el tema el idioma |
¡Ojo!
Zwróć szczególną uwagę na rzeczowniki z końcówką “ama, ema, oma”. Zauważ, że ostatnią literką jest “a” i pewnie z automatu pomyślisz, że to rodzaj żeński. Dlatego nawet widząc, że ostatnią literką w danym rzeczowniku jest “a” cofnij się trochę, żeby zobaczyć, czy nie kryje się tam przypadkiem końcówka “ama, ema, oma”. Wtedy będziesz wiedział, że to jednak rodzaj męski!
Tengo un problema. (Mam problem.)
¡Ojo 2!
Uwaga na rzeczowniki w ich skróconej formie, np. moto, foto, bici. Jak myślisz, jaki mają rodzajnik? Może łatwiej Ci będzie zdecydować, gdy przypomnisz sobie, że te słówka pochodzą od:
la motocicleta → la moto, la fotografía → la foto, la bicicleta → la bici
Skoro ich dłuższa forma kończy się na “a”, to ma rodzaj żeński, a skoro dłuższa forma jest rodzaju żeńskiego, to i ta krótsza będzie miała ten sam rodzaj. 🙂 Proste, co nie?
Rodzajniki hiszpański – określone i nieokreślone
Skoro jesteśmy już w stanie rozpoznać, kiedy rzeczownik jest rodzaju męskiego, a kiedy rodzaju żeńskiego, teraz musimy poznać oznaczenia dla tych rodzajów.
W języku hiszpańskim istnieją rodzajniki określone i nieokreślone. Jak wiemy, w języku polskim rzeczowniki nie mają rodzajników, ale w języku niemiecki (der, die, das) już tak. W języku angielskim również używamy rodzajnika (określonego – „the” oraz nieokreślonego – „a”). W języku angielskim nie rozróżniamy jednak rzeczowników według rodzaju męskiego lub żeńskiego.
Na razie zapamiętaj jednak, że rodzajnika określonego używamy dla rzeczy konkretnych, już znanych naszemu rozmówcy. Zazwyczaj więc są to rzeczy, o których już wcześniej rozmawialiśmy. Natomiast rodzajnika nieokreślonego użyjemy dla rzeczy, o których mówimy po raz pierwszy, które nie są dobrze znane. Często po polsku w miejsce rodzajnika nieokreślonego możemy wstawić słówka: “jakiś, jakaś, jakieś”.
Rodzajniki określone – kiedy ich używamy?
| RODZAJNIKI OKREŚLONE |
|---|
| 1️⃣ Kiedy mówimy o czymś, co już dobrze znamy. Tengo que sacar al perro a pasear.🦮 Muszę wyprowadzić psa na spacer. To jest mój pies, nie wyprowadzam jakiegoś tam psa, tylko mojego psa. |
| 2️⃣ Gdy mówimy o rzeczach jedynych na świecie. el sol ☀️ la luna 🌙 el papa ⛪ To nie może być jakiś tam papież (el papa), bo papież jest jeden – stąd rodzajnik określony. |
| 3️⃣ Mówiąc o stronach świat i wielu nazwach geograficznych. en el norte 🧭 las Islas Canarias 🏝️ la Plaza Mayor Znów łączy się to z zasadą, że mówimy o konkretnej, jedynej rzeczy. |
| 4️⃣ W rzeczownikach w znaczeniu ogólnym, zbiorczym (często z czasownikiem gustar). Me gusta el café.☕ Lubię kawę. Lubię kawę ogólnie, całą kawę świata (oj tak!), nie mówię o konkretnej filiżance kawy. El ser humano es bueno por naturaleza.🧍♂️ Człowiek jest dobry z natury. Mówiąc “człowiek” nie odnoszę się do konkretnego człowieka, tylko wszystkich ludzi na ziemi. |
| 5️⃣ Z określeniami czasu: z dniami tygodnia, godziną i datą. ¡Ojo! Pamiętaj, że mówiąc “w poniedziałek” nie używasz w języku hiszpańskim żadnego zaimka. Wystarczy, że użyjesz rodzajnika określonego. El lunes voy al gimnasio. 📅 W poniedziałek pójdę na siłownię. ¡Ojo! Tylko z godziną 1:00 użyjesz rodzajnika w liczbie pojedynczej “la”. Z resztą godzin użyjesz rodzajnika w liczbie mnogiej w rodzaju żeńskim: “las”. ¿Qué hora es? 🕒 Son las ocho y media. Która jest godzina? Jest ósma trzydzieści. Voy a Madrid el ocho de julio. Jadę do Madrytu ósmego lipca. |
| 6️⃣ W stopniu najwyższym przymiotnika. Este vestido es el más bonito de todos.👗 Ta sukienka jest najładniejsza ze wszystkich. |
Rodzajniki nieokreślone – kiedy ich używamy?
| RODZAJNIKI NIEOKREŚLONE |
|---|
| 1️⃣ Kiedy wspominamy o czymś po raz pierwszy, rzecz nie jest konkretna lub jedna z wielu. Hay un chico en la puerta. 👦 Jest (jakiś) chłopak drzwiach. Tengo un libro que te puede gustar. 📒 Mam książkę, która możesz Ci się spodobać. |
| 2️⃣ Gdy opisujemy rzeczownik jakimś przymiotnikiem. Es una serie interesante. 📺 To interesujący serial. He quedado con una chica preciosa. 👩 Umówiłem się z piękną dziewczyną. Wiem, że może Cię to zdziwić w niektórych zdaniach, jako że używamy rodzajnika nieokreślonego niezależnie od tego, czy ta rzecz jest znana rozmówcy czy też nie. Zapamiętaj więc po prostu, że w zdaniach z rzeczownikiem określonym przymiotnikiem użyjemy zawsze rodzajnika nieokreślonego. Zauważ, że analogicznie w języku angielskim użył@byś w tych zdaniach rodzajnika “a/an”: I’m going out with a beautiful girl. |
| 3️⃣ Z czasownikami “hay” ¿Hay un herbolario en este barrio? 🌿 – Sí, hay uno. Jest jakaś zielarnia na tym osiedlu? Tak, jest jedna. Używając czasownika “hay” przekazujemy przede wszystkim informację o tym, że coś istnieje lub nie. Mówimy o rzeczach nie do końca nam znanych, często mówimy o danej rzeczy po raz pierwszy. |
| 4️⃣ Jako “jakiś/jakieś” lub “kilka”. Unas chicas han preguntado por ti. 👱♀️👩🦰 Jakieś dziewczyny o Ciebie pytały. Tengo unos libros en español para ti. 📚 Mam dla ciebie kilka książek z hiszpańskiego. |
¡Ojo!
Pamiętaj, że “un/una” może również znaczyć “jeden/jedna”.
Tengo un libro de arte moderno. 📖
To zdanie może znaczyć: „Mam jedną książkę o sztuce współczesnej” lub „Mam (jakąś) książkę o sztuce współczesnej.” Znaczenie tego, czy “un/una” opisuje “jeden” czy jest po prostu rodzajnikiem nieokreślonym odczytasz z kontekstu zdania.
¡Ojo 2!
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego rozpoczynające się akcentowaną głoską “a” występują z męskim rodzajnikiem określonym “el”, a nie z “la”:
- el agua – woda
- el hambre – głód
- el hada – wróżka
Dzieje się tak, ponieważ w języku hiszpańskim dwie identyczne akcentowane głoski nie mogą następować po sobie: la agua, la hambre. Ale:
- mucha hambre
- mucha agua
W słowie mucha zakończenie -a nie jest akcentowane, dlatego rzeczownik wraca do formy żeńskiej.
Kiedy pominąć rodzajnik?
Żeby nie było za łatwo, dodajmy jeszcze kilka sytuacji, w których nie używamy żadnego rodzajnika! 😀 Zaraz przejdziemy do ćwiczeń!
| POMIJAMY RODZAJNIK: |
|---|
| 1️⃣ Podając nazwę własnego lub czyjegoś zawodu: Pablo es policía. 👮 Pablo jest policjantem. |
| 2️⃣ Po “hay”, gdy rzeczownik jest niepoliczalny. No hay leche en la nevera. 🙅 Nie ma mleka w lodówce. |
| 3️⃣ Przed rzeczownikami w funkcji dopełnienia (zazwyczaj możemy do nich zadać pytanie: kogo? co?), szczególnie gdy nie podajemy konkretnej ilości: No tengo hermanos. 👪 Nie mam rodzeństwa. Quiero comer churros. Chcę zjeść churros. Zauważ, że w tych zdaniach mówię o rzeczach ogólnych, nie określam ich. Są niesprecyzowane lub odnoszą się do całej grupy. Często pominiemy rodzajnik po czasownikach „tener” (mieć), „haber” (mieć), „llevar” (nosić), „usar” (używać), gdy informujemy o posiadaniu lub braku czegoś: No llevo vestidos. 👗 Nie noszę sukienek. No tengo mascotas. 🐈 Nie mam zwierząt. |
| 4️⃣ Przed dniami tygodnia, podając jaki jest dzień. Hoy es viernes. 📅 Dziś jest piątek. Estamos a martes. Jest wtorek. |
| 5️⃣ Przed środkami transportu, gdy mówimy jakim środkiem transportu się poruszamy. ¿Vamos en bici o en metro? 🚲 Jedziemy rowerem czy metrem? |
| 6️⃣ Najczęściej pomijamy też rodzajnik z przyimkami “sin” oraz “con”. Sin problema. Bez problemu. La está mirando con cariño. Patrzy na nią z czułością. |
| 7️⃣ Zazwyczaj pomijamy rodzajnik przed rzeczownikiem “casa”, jeśli używamy przyimka i mówimy o własnym domu. Powiedzmy, że Hiszpanie tak często używają tego rzeczownika, że postanowili sobie trochę te zdania skrócić. 😉 Voy a casa. 🏠 Idę do domu. Te espero en casa. Poczekam na ciebie w domu. |
| 8️⃣ W stałych wyrażeniach: tener hambre 🍔 tener calor 🥵 tener frio 🥶 tener sed 💦 tener sueño 😴 tener miedo 😨 estar/ir de vacaciones 🏖️ estar/ir de viaje 🧳 salir de fiesta 💃 salir de copas 🍹 etc. |
Rodzajniki hiszpański – ćwiczenia
Masz ochotę na więcej ćwiczeń? Zajrzyj koniecznie do wpisu o liczbach po hiszpańsku! Mam dla Ciebie kilka świetnych trucos (sztuczek) na zapamiętanie. Po więcej hiszpańskiego zajrzyj na mój Instagram @jaktosiemowi, gdzie na co dzień dzielę się hiszpańskimi treściami. Daj znać w komentarzu, jak Ci poszło w ćwiczeniach! A jeśli szukasz lekcji hiszpańskiego online, to już nie szukaj. 😉 Napisz do mnie! Tutaj znajdziesz więcej informacji.
